Geeska afrika dawladaha somalidu illaa ay fadaraal guud dawlada ethoipia la noqdaan badhaadhe iyo barwaaqoba ka dheer 4 tan sababood dartood By: Dr.khadar-Libaaxley

Geeska  afrika  dawladaha  somalidu  illaa ay   fadaraal   guud  dawlada  ethoipia  la noqdaan  badhaadhe  iyo  barwaaqoba  ka  dheer  4 tan  sababood  dartood By: Dr.khadar-Libaaxley.

 

Murti  baa   aheyd :  waxaan   la   hureyn    horaa  loo   yeelaa !! 200  sanno   ee   u   dambeeyey   somalida    talladeeda  iyo  siyaasadeedu    guud   ahaan  hoos   ayey   u  socotay  oo  meel   sare   ayey  ka  soo  dhaceysay   illaa  ay  soo   taabaneysay   taxadka  hoose  yoolka   guud  ee  ay   sidaa  u  noqotay   waxkale   maaha  kaliya  waa  istiraatijiyada   arimahan   waliba   marka   aad   milicsato   taariikhda   aad   dareemi  karto   in  wax-waliba  u   socdaan    sidii  gacmaha   shisheeye   ugu   tallo   galeen:

 

 Gumeystihii  reer   galbeed oo  ingiriis   hormuud  u  yahay  waxa  uu  qorshe  la  fuliyo  iyo  qabeyn   murugsan  meel   uu  dhigay  in  loo  diyaariyo  soomaalida   sidii   ay  u  noqon   la  haayeen   dawlado  ay  wiiqan  tahay   tamar-tooda  dhaqaale, ciidan   iyo   saameyn  intuba,  isla  markaana   fadaraal  buuxa  ama   midow  la  noqda   dawlada   Ethiopia  dhanka   kalena    keena-yeel   buuxa   u  noqon   la  haayeen    reer   galbeedka  iyo   xulafo   ay   leeyihiin   iyagu.

 

Sooyaalka   tagtada  shaley   iyo  maanta    muuqaalkooda    guud:

 

v Carabta   khaliijka   iyo  bariga  dhexe   oo  boqortooyada   sucuudigu   hormuud    u  yahay   waxa   ay  mabda’ahaan   geeska   afrika   iyo   somalida   ka  taaganyihiin   in  dhulka  iyo  dadkuba   yihiin  (  ardul-xabash )  si   lamid   ah   eray   bixinta  (  jasiiratul  carab ) oo  kale    oo  aaney   jirin  wax  layidhaahdo   dhulka   soomaalida;  Nimanka  tan   aaminsan  waa   cida   kaliya   ee  miciin  iyo   marag  ba   aynu  cid  walba  horteed    bidno. 

v Ethiopia   aragtideeda   somalida:   waxa  ay  taagantahay   mawqifka   aragtidii   boqor  xayle  salaase  uu   yidhi  mar  uu  booqanaayey  dhulka  ogaadenia 1959: On Aug. 25, during a visit to the Ogaden, Ethiopi­ an Emperor Haile Selassie said: “We remind you, finally, that all of you are by race, color, blood and custom, members of the great Ethiopian family, As to the rumors of a Greater Somalia, we consider that all the Somali peoples are economically linked with Ethiopia, and therefore, we do not believe that such a state can be viable standing alone, separated from Ethiopia.”

v Ingiriis    soomaalida   sida  uu   la   damacsanyahay :   ingiriis  oo  ah   gumeystaha   ugu   baaxad  weyn    ee   qaybsaday   Bariga   afrika, khaliijka  iyo   waqooyiga  afrika   gaar  ahaan   dalalka (  masar, sudan, south-sudan,   Somaliland, Kenya, Uganda , Somalia , Eritrea  iyo  ethoipia    gaar    ahaan  na   saddexda  dal  ee  u  dambeeya   waxa  la   wareegay   xulafadan   ( anglo-american)  kadib   markii    ingiriis   iyo  xulafadiisu   ololihii  geeska  afrika   ku   jabiyeen     talyaaniga    Italy  November  1941)  xiligii  uu   socday   dagaalkii  2aad   ee  dunida   saameeyey;    wixii   ka  dambeeyey    1941  markii   uu  ingiriisku    si  buuxda   u  wada   hantiyey   geeska   afrika   waxa   uu   badaley   aragtidiisii    hore  , waxa    ku   dhalatay   hindisaha     qorshe   cusub    oo  uu   soomaalida  iyo  dhulkeeda    uga   gol-leeyahay  siyaasad   ku   dhisan  danaha   mustaqablka     ingiriiska   iyo   xulafada    reer   galbeedka   hidisaha    xogtaasi   oo  faahfaahsan   waxa  aad  ka   bogan   kartaa   buugaagta   ingiriisku   ka   qorey  geeska  afrika   balse   si   kooban   oo   mucdii   ah   qorshahaasi   waxa   uu  u  dhignaa   sida  tan:  ( Distinguished Scholars and friends, ladies and gentlemen, I belong to the generation who had the chance of witnessing the independence of former British Somaliland on 26 June, 1960, and former Italian Somalia on 1 July, 1960 and their union forming the young republic of Somalia in 1960. These were only two parts of the missing Somali territories and I hope the rest will also join. I am still, as some people call me, “obsessed” to see that happen someday. 

I wish that my fellow Somalis, wherever they may be, to remember the proverb: “Far Keli geeda Fool ma Dhaqdo”. (A single finger cannot wash face).
  It was the British Foreign Secretary, Ernest Bevin, who proposed the Somali territories to be united in 1946 and the creation of Greater Somaliland. Prior to the announcement of his famous ‘Bevin Plan’ at the British House of Commons on 4 June 1946, the British Foreign Secretary made his original proposal at a meeting of the Prime Ministers held in London on 28 April 1946.  By Professor I. M. Lewis who wrote The Books and the Articles on the culture of the Somali society and the history of the country.

 

v Mudane    akhriste    sida  uu   tibaaxayo   buuga   la  yidhaa  ( Horn  of   Africa :  the  British   Set  up   and   the  Kissinger   switch )  waxa    uu  dhigayaa  in    burburkii   Somalia   ay  kulug    la  haayeen   ( Anglo-American)  u  jeedkiisuna  ahaa   dib  u  qaabeyn   cusub,  hadaba   wixii   ka  dambeeyey  1991 ,  geeska   afrika    waxa   ku    dhashey   2  dal   oo   cusub,   eratrea   29/may/1991,   south  sudan   8/ jully / 2011,   laba-doodaba    waxa   gumeystay   ingiriis   oo   waliba   qaadey    masuuliyada   aqoonsigooda   markii   ay   timiday   dooda   qaramada  midoobey,   hadaba  inaga  oo  isku   duruuf  aheyn    dalka   eratariya ,   waliba    muujinay   hab-dhaqan   ka    doorasha   xor   iyo   xalaasha   ah  ee    afrika   badankeed   loogu    maaro    la’yahay     illaa   maantana    aan  heynin     wax   aqoonsiya,  miyaaney    kuula    muuqanin    in   aan   la   ina  aqoonsan   kari  waayine ;   ingiriis  waxa  uu  rabaa    in  uu  hirgaliyo   qorshihiisii   midnimo  soomaaliyeed?!!   Hadii  uu   sidaa   xaalku  yahay    maxaynu   isla-yeel-yeelaynaa    oo    aynu    u   garan  la’nahay   danteena   oo   ah    raadcada    ururinta   soomaali   oo  dhan  iyo   fadaraal    la  sameynsiga   itoobiya?!!.

 

 

Gunaanad  iyo   gabogabo  :

 

Wali    dalalka    dunida   kamey   dhicin   dal    cunaqabateyn   ay   saarneyd    30  sanno,  cunaqabateyn   dhanka   dhaqaalaha,  difaaca /  ciidanka  iyo    walida   dhanka    dhoofka ;    taasi    waxa   ay   ku  tusinaysaa   in   loogu   tala   galey    soomaalida    mariyo    dariiq   dhudhub    ah   oo  ay   diidanyihiin  in   la  mariyo,  sida    xoolo   ka   soo   maagaya    dariiq    in  ay   maraan  oo   kale   balse    hab  gees    garaac   ah   lagu   marinaayo   oo   kale   meeshaasi   meel   kale   maaha    waa   (ethoipia)     liciifinta   intaa   leeg    soomaalida    waxa   loogu   sameynayaa   in   timaado   taariikhda   socota  maalin   soomaalida  iyo   ethoipians  ku   is-ur    ogolyihiin   si   ay    wada-jir   u   macaashaan.

Qof   ahaan   waxa   aan   qabaa  in   soomaalidu    ka   baxdo   fikirada   ku   dhisan    nacaybka    aan   xikmadeysnayn   isdiidooyinka     aaney    dani   ku  jirin  oo  loo   diyaar   garoobo    midow   guud    oo   geeska    afrika  ka  curta   iyo   midnimo    isir    soomaaliyeed    kaasina   iman   maayo   illaa    cidkale    soomaalida   soo   dhexgasho   mooyee,   si   dawladaha   soomaalida  iyo  itoobiya   u  wada    macaashaan   isla  markaan    barwaaqo   sooran     loo   gaadho    dhan-walba   waa  in   la   soo   dhaweeyaa    tallaabooyinka   horu-socodka   ku   dhisan   ee   itoobiyo   gardaadinayso,  isla  markaana    dawladaha  soomaalida   iyo   itoobiya   ku   midoobaan    hab  fadaraal   ah  oo   la  mid  ah    kan  yurub.  

Soomaalidu    intay   dib  isku   taageyso    hala   yimaadaan   aragtiyo   yoolkoodu  yahay  in  ay    adisabab    ka   talliyaan   isla   markaana   dhaqanka   soomaalida  iyo    diinta    islaamka    ku   fidiyaan   itoobiya   inteeda   kale.

 

 

 Dr.khadar -Libaaxley

 dr.khadar05@gmail.com

 gargorey4@gmail.com

 Regional political analysts

home

Related Articles

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker