Doorashooyinka Cakiran Ee Somaliya Maxay Ka Baran Karaan Nidaamka Doorashooyinka Somaliland?

Sida aynu la socono waxa ismari waa xoogani ka taagan yahay doorashada xildhibaanadda Gollayaasha sharci dejinta ee Somalia taas oo horseed u noqon lahayd in ay qabsoomaan doorashooyinka Madaxwaynaha, oo qorshaysnayd bisha labaad ee sanadka taas oo waqti badani aanu ka hadhin. Hadaba, si doorashooyinkaasi isku sidkani u dhacaan waxa waajib ah in la helo jawi lagu kalsoonaan karo iyo saaxad lagu tartami karo oo dhinacyadu u siman yihiin, isla markaana xal laga gaadho cabashada iyo tabashadda mucaaridka.

Balse, sida muuqata waxa muran xoogani ka taagan yahay nidaamka loo soo xulay Guddiyada doorashooyinka oo ay ahayd in ay kala saaraan xildhibaanadda tartamaya ee maamul goboleedyadda. Kooxda Farmaajo waxa ay is tuseen in ay gacan wayn ku yeeshaan doorashada xildhibaanada si ay u go’aamin karaan xildhibaanka soo baxaya ee hadhaw dooran doona Madaxwaynaha, taas awgeedna waxa ay Guddiyada kala duwan isku dayeen in ay ku yeeshaan xubnaha ugu badan oo u dhago-nuqul, kuwaas oo hadhaw u gacan maroojin kara natiijadda xildhibaanka ay wataana kala bixi kara dalcadaha adag ee ka horeeya, waxa kale oo ay qorsheeyeen in ay ergooyinka laftooda gacan ku yeeshaan isla markaana ka dhigaan dad u dhago nugul iyaga oo dhinacooda u gacan bidixayn doona, taas oo mucaaridku u arko in aanay dhex u noqon karin, isla markaana aaanay jirin saaxad loo siman yahay oo tartan ku qabsoomi karaa, waayo natiijadda soo bixi doontaa waa mid cidi hore u sii go’aamisay oo si xirfadaysan uga shaqaysay.

Haddaba, doorashooyinka xulashada ku salaysan ee Somaliya maxay ka baran karaan nidaamka doorashooyinka guulaystay ee Somaliland? Sida aynu ognahay Somaliland waxa ay doorashooyinka gashay kadib anisixintii iyo aftidii Dastuurka ee 2001 oo maanta laga joogo labaatan sanno, waana nidaam qaan-gaadhay oo ka soo gudbay caqabado farabadan, oo xiliyo kala duduwan soo waajahay, sidoo kale doorashooyinka Somaliland waa kuwo guulaystay oo ka horeeya badi kuwa Afrika taas oo aas loogu majeerto.

Nidaamkani doroashooyinku waxa uu dalka u horseeday in qof kasta oo buuxiyay shuruudaha sharcigu codayn karo, loona codayn karo isaga (wax dooran karo lana dooran karo) iyada oo doorashada Somaliya wali ku salaysan yahay nidaam xulasho ah oo aanay wali gaadhin hal qof iyo hal cod, haddana waxa jira caqabado badan oo Somaliland waqtiyo kala danbeeyay ku dhacay oo ay ku xalisay is-marin waayo hore oo dhacay kuwaas oo ay Somalia ka faa’iidaysan karto kana baran karto darsi, waxase waajib ah marka hore kan kursiga ku fadhiya iyo mucaaridka quudaraynayaa in ay isla gartaan abaarta khilaafka, isla markaana si wada-jir ah oo wada-lahaansho ka muuqdo loon adhan yahay xalka waara u gaadhaan, iyadda oo aanay ku dhex jirin gacmo shisheeye, xalalka ay Somaliland hore u tijaabisay ee shaqeeyay, ee maanta munaasibka ku ah in ay Koonfurtu tijaabiso kagana bixi karto is-marin waaga taagan, waxa ka mid ah:

1) in la kala diro guddiyadda kala duduwan ee aan lagu qanacsanayn, isla markaana la sameeyo guddi isku dhafa oo asxaabta mucaaridku ay xubnahooda soo magacaabaan, iyada oo la adkaynayo in xubin kastaa noqoto mid buuxisay shuruudaha sharcigu u dhigay isla markaana ay ansixiyaan Golayaasha Sharci Dajintu, xalkaasi waxa uu horseedi karaa in asxaabta mucaaridku ay ka soo dabcaan mawqifkooda ah in aanay ka qaybgelin doorashooyinka, waxaanu horseedi karaa in nidaamka loo sinaado, iyo saaxad lagu tartami karo;

2) In dib loo dhigo doorashadda Golayaasha Sharci Dejinta oo ay doorashadda madaxtooyada qabtaan xubnaha fadhiya kuraasta hadda iyada oo la soo hormarinayo doorashada Madaxtooyadda, golayaasha sharci dajintana la qabto doorashooyinkooda kadib doorashada Madaxtooyadda;

3) In guddiyadda kala duwan ee doorashooyinka lagu darro xubno ay ku kalsoon yihiin axsaabta mucaaridka ahi oo badhxi kara awooda dhinaca u maroorta ee kala xulista xubnaha, iyo maamulka doorashada ku salaysan xulashada;

Xalalka sare ku xusan oo dhan oo ay Somaliland uga gudubtay caqabado jiray, waqtiyadda qaar, waxa ay caawin ka caawin karaan in wax ka bartaan habka xalinta khilaafaadka doorashooyinka ee Somaliland. Haddaba kala duwanaanshaha doorashada Somaliland iyo xulashada Somaliya ayaa ah lahaanshaha nidaamka “ownership” Somaliland xalalkani waxa ay gaadhay iyada oo badiyaa isku tashatay, halka Somalia xalka badidiisu ka yimaado dibada taasi oo aan ahayn mid la jaanqaadi karayna waaqaca gudaha, isla markaana xiliyada qaarkood aan ahayn mid la fulin karo, ama ay aqbali karaan dhammaan dhinacyadda iyo daneeyayaasha kala duwani, sida in la qabto doorasho hal-cod iyo hal-qof ah iyada oo dawlada taagta daran ee Muqdisho aanay xitaa wada maamulin magaaladda Muqdisho.

home

Related Articles

Back to top button

Adblock Detected

Please consider supporting us by disabling your ad blocker