Hadal aan ficil lagu darin waa ka halkaa inadhigay !! by abdirashid osman.

Ramadaan kariim muslimiinta oo dhan sigaara dadka afsomaliga ku hadla illaahayna waxaaan ka rajaynayaa inuu ramadaano badan inagu gaadhsiiyo bash iyo barwaaqo ,

nimca waliba nuqsaanlee dalalka somaliland iyo somaliya waxaa ka dhacay roobab dufaano wato oo ku dhuftay gaar ahaan magaalooyinka iyo tuuloyinka xeebaha ku teedsan dufaanadaa oo ilaa iyo iminka aan la xaqiijin karin khasaaraha ka dhashay naf iyo maalba ilaa hadase waxay u muuqataa macluumaadka iyo muuqalada inaga soo gaadhaya sigaara somaliland inuu khasaarahu badanyahay naf iyo maalba, inkastoo aad looga sii taxadiray oo dadka degaanadaa xeebaha ku dhowdhow looga digay roobabkan dufaanada wata hadana si farsamaysan oo habaysan loogama sii gaashaaman dadkana si dhow looguma sii digin waxay u badnayd uun baaq caama oo hay,da ay khusayso arintani oo baaq caama dirtay gobolada iyo degmooyinka ogaysiisay khatarta ka dhalan karta roobabkaa ,runtii waxaabay ahayd markii u  horaysay ee arin noocaasoo kale dalka lagaga digo khataraheeda oo bulshada loosheego dabcan yadoo ay kaashadeen hay,daha caalamiga ee ku shaqale arimahaa cimilada iyo sadaasha qodobkaa waxaan odhankaraa waaba ku amaananyiin.

hadaba waxaa ka muuqada yadoo ay aad u xooganayd sadaashaasi inay xaqiiqotahay oo dufanadaasi sigaara ugu soo fool leeyihiin xeebahaa somaliland iyo somaliya inaanay aad ugu diyaar  garoobin labada hay,adood midna tahay ka hortaga aafoyinka dabiiciga iyo kaydinta raashinka iyo hay,ada barakacayaasha ,bal ila eeg akhristow asbaabahan iyo kuwakaloo badan oo aanan halkan ku xusin kuwaas oo ina tusa sida aanay xukuumada iyo hay,adahani aanay sidii ugu haboonayd uga howlgelin howshaa..

1-may jirin wacyi gelin xoogan oo ficilna wadata dadkaa xeebaha ku dhow iyo ku meelaha godanka aba ay kaga howlgalaan yagoo kaashanayaa masuuliinta degaankaa waayo waxaynu ognahay dadkeenu waa dad inbadan wax walba dhayalsada weliba marka ay noqoto saadaal roobab dufaano wata in loo sheego oo layaaho way idinku soo socdaan lagama yaabo inay inbadani rumaystaanba waayoo dhacdooyinka noocasaa ayaa inagu yar inta iminkana inta khasaaruhu soo gaadhay waa intii ka dhego adaygtay ama aan sitoosa loogu sheegin khatarta sadaashani wadato.

2- daadgurayn (dowciya ) oo ay ahayd in dadkaa laga soo daad gureeyo degaanadoodaa oo la geeyo meelo aamina oo khataraha goobahaa laga soo fogeeyo dadka qaarna in laqasbaba ay ahayd khaasata kuwa xeebta aad ugu dhow iyo togoga ama godanka sida aa muuqalada ku arkayseena waxaa qaar ka badbaaday dufaanadaasi carabka ku dhufanayeen markii lawaydiiyey howgoodu halkuu ahaa waxay ku jawaabayeen gacankaasuu gurigayagu ahaa!!!!

3-ma muuqato meelo loo diyaar gareeyey ilaa iyo hada oo hore loo cayimay haday noqoto magaaloyinka waawayn iyo degmooyinkaba oo dadkaa lagu soo daad gureeyo halkaa waxaad ka dareemi kartaa inaa xukuumad iyo hay,adahaasiba wax badan ugu sii talagelin arintan,haday noqoto raashin,goobo amaana,hu ay ka gashadaan dhaxanta.

4- May jirin haba yaraatee qaylo dhaan rasmiya oo loo dirtay dowladaha jaarkaa iyo kuwa caalamkee aynu saaxiibkanahay si looga helo waxyaalaha arimahaasoo kale waxkatara ee aynaan inagu   gacanta kuhaysan ama awoodin sida teedhooyinka diyaaradaha qumaatiga u kaca ee raashinka daadiya .

5-iclaamkeena oo runtii maxaliya iyo saxaafadeenuba gebi ahaanba kuwaasoo oo cod iyo karti ay caalamka wax ugu gudbiyaan lahayn ee ku meeraysta uun arimaha dhexdeena uun waana halka aynu aadka uga liidana ee ka kori la,nahay ,saxaafad uun ka shaqayn taqaana xasarada dhexdeena iyo hebel baa hebel u jawaabay kuwaas oo u dhan maqal ,muuqaal iyo jaraaidba ilaa saxaafada cusub ee iminka layaaho saxaafada electronigaa xataa markii musiibadu dhacday way yartahay inta qoraysa khasaaraha iyo wacyi gelinta bulshada,xataa abaabulkii bulshada in ay isu gargaaraan way awoodi kari waayeen inay bulshada abaabulaan oo dhiiri geliyaan.

6- bulshada kale qaybaheeda kala duwan yaga laftooda masuuliyad baa saarayd inay inay markay maqleen saadashaa iyo taxdiirkeeda inay isasii abaabulaan oo waxay kaga qatb qaataan sii qorshaystaan bulsha waynta haday noqoto caadiga ,ururada samafalkaa iyo kuwakalee wadanigaa .

7- qaybta caafimaadka oo yaga laftoodu aan meesha ka maqnayn inay ahayd abaabul iyo tabaabulsho caafimaad darada ka dhalankarta xaaladaa haday noqoto dhaawac,dhimasho iyo cuduraba laanqayrta casee somalilana hormoodka katahay .

arimahaa iyo kuwa kaloo badani waxay yarayn lahaayeen khasaaraha dhacay yadoo ta illaahayna meeltahay hadana wax waliba waxay leedahay tabaabulsho adoo illaahayna talo saaranaya waxaa dhici karta in dhacdadanoo kale inagu cusubtahay oo aynaan ahamiyad badan siin ama dhayalsanay xataa xoolahaa badbaado inta lakari karo u baahnaa khaasatan adhiga oo dhul lagu xaraynlahaa dushana laga dedilahaa.

ugu danbayntii amarka illaahaybaale hadana bini aadamku tabaabulshuu leeyahay waa deris lama ilaawaana tan maanta inagu dhacday lakiin waa in looga faaiidaa sidaytahay oo diraasada cilmiyeysan laga soo saaraa si ay marjac inoogu noqoto khasaarihii dhacay naf iyo maalna waa in lasoo tirakoobaa oo goob walba cibrad laga soo qaataa ay gaadhay dhibtaasi xataa dadka caamada waraysigoodu waa muhiim ee ka badbaaday dhacdadaa.

waxaan qalin cas hoosta ka marinayaa kelmedaydaa saxaafada ama iclaamkeenaba si guud waa saxaafada ama iclaam maxaliya (local media)..wax halaga bedelo sidan xaafaduun haku soo wareegaalaysaninee debeda u baxoo wax u sheega.

abdirashid osman

abdirashidsmn@yahoo.com

dubai

00971506972985